ХПК 149-моддасининг учинчи қисмига асосан қўшимча ҳал қилув қарорини қабул қилиш масаласи суд мажлисида ҳал қилинади. Ишда иштирок этувчи шахслар мажлис вақти ва жойи тўғрисида ушбу Кодекснинг 124-моддасида назарда тутилган тартибда хабардор қилинади. Тегишли равишда хабардор қилинган ишда иштирок этувчи шахсларнинг келмаганлиги масалани кўришга тўсқинлик қилмайди.
ХПК 124-моддасининг биринчи қисмига кўра, ишда иштирок этувчи шахслар суд муҳокамасининг вақти ва жойи тўғрисида суд ажрими орқали хабардор қилинади, ажрим топширилганлиги маълум қилинадиган буюртма хат орқали юборилади ёки ушбу шахсларга тилхат олиб топширилади ёхуд хабардор қилинганлиги факти қайд этилишини таъминлайдиган алоқа воситаларидан фойдаланган ҳолда хабардор қилинади.
Ваҳоланки, ХПК 149-моддаси биринчи қисмининг 3-бандига мувофиқ суд харажатлари тўғрисидаги масала ҳал қилинмаган бўлса, ҳал қилув қарорини қабул қилган хўжалик суди қўшимча ҳал қилув қарори қабул қилади.
3. ХПК 149-моддаси биринчи қисмининг 1-бандига кўра суд ишда иштирок этувчи шахслар далиллар тақдим этган бирон-бир талаб бўйича ҳал қилув қарори қабул қилмаган бўлса, қўшимча ҳал қилув қарори қабул қилади.
ХПК 149-моддаси биринчи қисмининг 1-бандига кўра, ишда иштирок этувчи шахслар далиллар тақдим этган бирон-бир талаб бўйича ҳал қилув қарори қабул қилинмаган бўлса, қўшимча ҳал қилув қарори қабул қилиши лозимлиги белгиланган.
ХПК 149-моддаси биринчи қисмининг 1-бандига кўра, ҳал қилув қарорини қабул қилган хўжалик суди ишда иштирок этувчи шахслар далиллар тақдим этган бирон-бир талаб бўйича ҳал қилув қарори қабул қилмаган бўлса, қўшимча ҳал қилув қарори қабул қилади.
Ваҳоланки, ХПК 149-моддаси биринчи қисмининг 3-бандига мувофиқ суд харажатлари тўғрисидаги масала ҳал қилинмаган бўлса,ҳал қилув қарорини қабул қилган хўжалик суди қўшимча ҳал қилув қарори қабул қилади.
ХПК 90-моддасининг биринчи қисмига кўра, суд харажатлари давлат божидан ва ишни кўриш билан боғлиқ чиқимлардан: суд ҳужжатларини юбориш билан боғлиқ почта харажатларидан, хўжалик суди тайинлаган экспертизани ўтказиш, гувоҳни чақириш, далилларни ўз жойида кўздан кечириш учун тўланиши керак бўлган сумма, суд мажлисини видеоконференцалоқа режимида ўтказиш билан боғлиқ харажатлар, шунингдек ишни кўриш билан боғлиқ бошқа харажатлардан ташкил топади.
ХПК 90-моддаси биринчи қисмининг мазмунидан кўриниб турибдики, почта харажатлари ҳам суд харажатларининг таркибий қисми ҳисобланади.
Даъвогар судга ариза билан мурожаат қилиб, суд ҳужжатини ХПК 150-моддасига асосан тушунтириб беришни сўраган. Бунга асос қилиб жавобгар вакили Ўзбекистон Республикаси ҳудудида эмаслиги, ҳал қилув қарорининг хулоса қисмида акцияларни жамиятнинг ўзбек акциядорлари ўртасида тақсимланиши кўрсатилмаганлиги, бу эса суд ҳужжатини ижро этишда қийинчиликка олиб келишини кўрсатган. Шунингдек, «Қимматли қоғозлар марказий депозитарияси» давлат корхонасига тегишли кўрсатма беришни сўраган.
ХПК 150-моддасининг биринчи қисмига кўра ҳал қилув қарори ноаниқ бўлган тақдирда, низони ҳал қилган хўжалик суди ишда иштирок этувчи шахснинг ёки суд ижрочисининг аризасига кўра, ҳал қилув қарорини унинг мазмунини ўзгартирмаган ҳолда тушунтириб беришга ҳақлидир.
ХПК 142-моддасининг биринчи қисмига биноан жавобгар зиммасига мол-мулкни бериш ёки пул суммасини ундириш билан боғлиқ бўлмаган муайян ҳаракатларни бажариш мажбуриятини юклайдиган ҳал қилув қарори қабул қилинганида хўжалик суди унинг хулоса қисмида шу ҳаракатларни ким, қаерда, қачон ёки қайси давр мобайнида бажариши шартлигини кўрсатади.
ХПК 151-моддасининг биринчи қисмига кўра хўжалик суди иш кўришни кейинга қолдирганда, иш юритишни тўхтатиб турганда, тугатганда, даъвони кўрмасдан қолдирганда, шунингдек ушбу Кодексда назарда тутилган бошқа ҳолларда алоҳида ҳужжат тариқасида ажрим чиқаради.
Ушбу модданинг иккинчи қисмига биноан алоҳида ҳужжат тариқасида чиқариладиган ажримда қуйидагилар кўрсатилиши керак:
Мазкур ҳолатда, суд ёзувдаги хатони тузатиш тўғрисидаги ажрим чиқаришда ХПКнинг ушбу талабларига риоя қилмаган. Ажримнинг кириш қисмида «судья вилоят хўжалик судининг 11-1405/15273-сонли иши юзасидан 2014 йил 14 июлда қабул қилинган ҳал қилув қарорини ўрганиб чиққанлигини», баён қисмида «ҳал қилув қароридаги «Зангиота тумани» сўзлари ўрнига техник хатолик туфайли «Паркент тумани» сўзлари ёзилганлиги», асослантирувчи қисмида эса ХПК 150-моддасининг биринчи қисмининг матни келтирилиб, «техник хатоликни тузатиш лозимлиги», хулоса қисмида «ҳал қилув қароридаги «Паркент тумани» сўзлари «Зангиота тумани» сўзларига тузатилиши» кўрсатилган.
Олий хўжалик суди Пленумининг 2007 йил 15 июндаги «Суднинг ҳал қилув қарори ҳақида»ги қарори 14-бандининг еттинчи қисмига кўра, ундирилиши кўрсатилган пул маблағи миқдори, сана, мулкни ундириш чораларига тузатиш киритишга фақат, агар бу ноаниқлик ҳисоблашдаги тасодифий хатолик ёки ҳарфий хатолик, ёзувдаги хатолик натижаси бўлган ҳолда йўл қўйилади.
ХПК 150-моддасининг биринчи қисмига кўра ҳал қилув қарори ноаниқ бўлган тақдирда, низони ҳал қилган хўжалик суди ишда иштирок этувчи шахснинг ёки суд ижрочисининг аризасига кўра, ҳал қилув қарорини унинг мазмунини ўзгартирмаган ҳолда тушунтириб беришга, шунингдек ишда иштирок этувчи шахснинг аризасига кўра ёки ўз ташаббуси билан йўл қўйилган ёзувдаги хатолар, ҳарфий хатолар ва ҳисоб-китобдаги янглишишларни, ҳал қилув қарорининг моҳиятига тегмаган ҳолда, тузатишга ҳақлидир.
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми ва Олий хўжалик суди Пленумининг «Кредит шартномаларидан келиб чиқадиган мажбуриятлар бажарилишини таъминлаш тўғрисидаги фуқаролик қонун ҳужжатларини қўллашнинг айрим масалалари ҳақида»ги қарорининг 23-бандининг биринчи қисмига кўра ундирувни гаров нарсасига суд тартибида қаратишда суднинг қарорида гаровдаги мол-мулкнинг номи, жойлашган жойи, гаров шартномасида кўрсатилган миқдордаги бошланғич сотув баҳоси кўрсатилиши лозим.
Чунки, Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми ва Олий хўжалик суди Пленумининг «Кредит шартномаларидан келиб чиқадиган мажбуриятлар бажарилишини таъминлаш тўғрисидаги фуқаролик қонун ҳужжатларини қўллашнинг айрим масалалари ҳақида»ги қарорининг 23-бандининг иккинчи қисмига кўра гаровга қўйилган мол-мулкнинг қиймати юзасидан низо вужудга келган ҳолларда, у тарафларнинг илтимосномаси бўйича тайинланган мутахассис (эксперт)нинг хулосасига кўра белгиланади. Бунда мутахассис (эксперт) сифатида баҳолаш фаолияти билан шуғулланиш ҳуқуқини берувчи лицензияга эга бўлган ҳам жисмоний, ҳам юридик шахс қатнашиши мумкин.
Қайд этилган Пленум қарорининг иккинчи қисми мазмунидан кўриниб турибдики, гаровга қўйилган мол-мулкнинг бошланғич баҳоси тарафлар ўртасида муҳокама қилиниши керак. Агар унинг қиймати юзасидан низо келиб чиқса, тарафларнинг илтимосномаси бўйича экспертиза тайинланиши мумкин.
Ваҳоланки, ХПКнинг 153-моддасига кўра, хўжалик суди алоҳида ҳужжат тариқасида ажрим чиқарган ҳолларда, ажрим чиқарилганидан кейин беш кунлик муддатда ишда иштирок этувчи шахсларга ва ажрим дахлдор бўлган бошқа шахсларга юборилади ёки тилхат олиб топширилади, уларнинг электрон манзиллари мавжуд бўлган тақдирда эса, ажрим ахборот тизими орқали электрон шаклда юборилиши мумкин.
Ушбу Кодексга мувофиқ, устидан шикоят қилиниши мумкин бўлган ажримлар ишда иштирок этувчи шахсларга ва ажримлар дахлдор бўлган бошқа шахсларга топширилганлиги маълум қилинадиган буюртма хат орқали юборилади, уларнинг электрон манзиллари мавжуд бўлган тақдирда эса, ажримлар ахборот тизими орқали электрон шаклда юборилиши мумкин.
12. ХПК 150-моддасининг учинчи қисмига асосан ҳал қилув қарорини тушунтириб бериш ва ёзувдаги хатолар, ҳарфий хатоларни ёки ҳисоб-китобдаги янглишишларни тузатиш тўғрисидаги ажрим устидан шикоят қилиш (протест келтириш) мумкин.
ХПК 150-моддасининг иккинчи ва учинчи қисмларига биноан ҳал қилув қарорини тушунтириб бериш ва ёзувдаги хатолар, ҳарфий хатоларни ёки ҳисоб-китобдаги янглишишларни тузатиш тўғрисида ажрим чиқарилади ва бундай ажрим устидан шикоят қилиш (протест келтириш) мумкин.
2014 йил 10 ноябрда суд ўз ташаббуси билан ХПКнинг 150-моддасига асосан йўл қўйилган ҳарфий хатоларни тузатиш тўғрисида ажрим чиқариб, ушбу ҳолатни техник хато сифатида баҳолаб, ҳал қилув қарорининг фақатгина хулоса қисмига тузатиш киритган. Яъни, ҳал қилув қарорининг хулоса қисмида кўрсатилмай қолган 3 240 420 сўм асосий қарз ва 518 467 сўм пеня суммалари киритилган ва давлат божини ундириш қисми 107 635 сўмга тузатилган. Ҳал қилув қарорининг кириш, баён ва асослантирувчи қисмларида нотўғри ёзилган даъво суммаларига тузатиш киритилмаган.
Олий хўжалик суди Пленумининг 2007 йил 15 июндаги «Биринчи инстанция судида ишларни кўришда Ўзбекистон Республикаси Хўжалик процессуал кодексининг қўлланилиши тўғрисида»ги қарори 41-бандининг иккинчи қисмига кўра, йўл қўйилган ёзувдаги хатолар, ҳарфий хатолар ва ҳисоб-китобдаги янглишишларни суд ишда иштирок этувчи шахснинг аризаси бўйича ёки ўзининг ташаббуси билан тузатишга ҳақли. Бунда назарда тутиш керакки, ҳал қилув қарорининг мазмунини, далилларни текшириш, ҳолатларни аниқлаш ва қонунни қўллаш натижасида келинган хулосаларни ўзгартиришга йўл қўйилмайди.
Мазкур ҳолатда жарима миқдорини ўзгартириш тўғрисида ҳал қилув қарорига тузатиш киритилиб нотўғри тўхтамга келинган, чунки суд жарима миқдорини ФКнинг 326-моддасига асосланган ҳолда 12 700 000 сўмгача камайтирган. Суд ажрим чиқариши билан ҳал қилув қарорининг мазмунини ўзгартирган.
Ўзбекистон Республикаси Олий Хўжалик суди Пленумининг «Биринчи инстанция судида ишларни кўришда Ўзбекистон Республикаси Хўжалик процессуал кодексининг қўлланилиши тўғрисида»ги 2007 йил 15 июндаги 162-сонли қарори 41-бандининг иккинчи хатбошисига кўра йўл қўйилган ёзувдаги хатолар, ҳарфий хатолар ва ҳисоб-китобдаги янглишишларни суд ишда иштирок этувчи шахснинг аризаси бўйича ёки ўзининг ташаббуси билан тузатишга ҳақли. Бунда назарда тутиш керакки, ҳал қилув қарорининг мазмунини, далилларни текшириш, ҳолатларни аниқлаш ва қонунни қўллаш натижасида келинган хулосаларни ўзгартиришга йўл қўйилмайди.
Олий хўжалик суди Пленумининг «Суднинг ҳал қилув қарори ҳақида»ги қарорининг 13-банди бешинчи хатбошисига кўра, суднинг хатоси даъвонинг мазмуни бўйича суднинг хулосасига мувофиқ келмаган ҳолда суд қўшимча қарор чиқаришга ҳақли эмас. Бундай ҳолда суднинг хатосини тузатиш қарорни ХПКда белгиланган тартибда қайта кўриш йўли билан амалга оширилади.