Suvlarning va suv obyektlarining holatiga ta’sir etuvchi korxonalar, inshootlarni hamda boshqa obyektlarni joylashtirish, loyihalash, qurish, rekonstruksiya qilish, ta’mirlash, tiklash va ishga tushirishda, yangi texnologik jarayonlarni joriy etishda aholining sog‘lig‘ini saqlash va ichimlik suviga bo‘lgan ehtiyojlarini hamda maishiy ehtiyojlarini birinchi navbatda qondirish talablariga rioya etgan holda suvdan oqilona foydalanish, shuningdek kollektor-drenaj suvlarini va oqova suvlarni chiqarib yuborishning qulay rejimi ta’minlanishi lozim. Bunda suv obyektlaridan olinadigan va shu obyektlarga qaytariladigan suvni hisobga olishni, suvlarni bulg‘anish, ifloslanish va kamayib ketishdan saqlashni, suvlarning zararli ta’sirining oldini olishni, yerlarning suv bosishini imkon qadar kamaytirishni, yerlarni sho‘rlanishdan, zax bosishdan yoki qaqrab qolishdan muhofaza qilishni, shuningdek qulay tabiiy sharoitlar va landshaftlarni saqlab qolishni ta’minlovchi tadbirlar nazarda tutiladi. Baliqchilik xo‘jaligi suv havzalarida yangi va ta’mirlangan korxonalar, inshootlar va boshqa obyektlarni joylashtirish, loyihalash, qurish, rekonstruksiya qilish va ishga tushirish chog‘ida ushbu Qonun 15-moddasining talablariga rioya qilish bilan bir qatorda, baliq zaxiralariga yetkazilayotgan zararning o‘rnini qoplash, boshqa suv hayvonlari va o‘simliklarini muhofaza qilish hamda ularni asrash, qayta tiklash va ko‘paytirishni ta’minlaydigan tadbirlarni o‘z vaqtida amalga oshirish lozim.
Suv obyektlaridan o‘tadigan ko‘priklar, o‘tish yo‘llarini va boshqa transport kommunikatsiyalarini qurish hamda rekonstruksiya qilish loyihalari suv xo‘jaligi, ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish, suv xo‘jaligi obyektlarining xavfsizligini nazorat qilish organlari, O‘zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi hamda zarur hollarda, energetika, arxitektura va qurilish organlari, O‘zbekiston Respublikasi Transport vazirligi bilan (daryo transporti yuzasidan) kelishib olinishi lozim, shuningdek toshqin suvlarini o‘tkazib yuborishni, suv obyektlaridan foydalanish rejimini, suvlarning ifloslanishiga, bulg‘anishiga va kamayib ketishiga yo‘l qo‘ymaslikni, ularning zararli ta’sirining oldini olishni ta’minlovchi tadbirlar o‘tkazilishini nazarda tutishi kerak. Suv obyektlarida, suv obyektlarining suvni muhofaza qilish zonalari, sohil bo‘yi mintaqalarida va sanitariya muhofazasi zonalarida, yer osti suvlari hosil bo‘ladigan hududlarda suvlarning va suv obyektlarining holatiga ta’sir etuvchi qurilish, ta’mirlash, tiklash, o‘zan tubini chuqurlashtirish va portlatish ishlari, foydali qazilmalarni kavlab olish va suv o‘simliklarini olish, kabellar, quvurlar hamda boshqa kommunikatsiyalarni o‘tkazish, daraxtlarni kesish, burg‘ulash, qishloq xo‘jaligi ishlari va o‘zga ishlar qonunchilikka muvofiq bajariladi. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Suv xo‘jaligi vazirligiga, irrigatsiya tizimlari havza boshqarmalariga, magistral kanallar (tizimlar) boshqarmalariga, suv omborlaridan foydalanish boshqarmalariga, transchegaraviy suv obyektlaridan, viloyatlararo ahamiyatga molik suv obyektlaridan, katta va alohida muhim suv xo‘jaligi obyektlaridan foydalanuvchi tashkilotlarga, nasos stansiyalari, energetika va aloqa boshqarmalariga, melioratsiya ekspeditsiyalariga, shuningdek boshqa suvdan foydalanuvchilarga va suv iste’molchilariga — respublika yoki viloyatlararo ahamiyatga molik suv obyektlaridan O‘zbekiston Respublikasi Suv xo‘jaligi vazirligi tomonidan; Suv olish limitlari (ushbu moddaning uchinchi va
to‘rtinchi qismlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno) suv xo‘jaligi organlari tomonidan suv manbalari, havza irrigatsiya tizimlari, magistral kanallar (tizimlar), irrigatsiya tizimlari, iqtisodiyot tarmoqlari, hududlar, suvdan foydalanuvchilar va suv iste’molchilari bo‘yicha belgilanadi, yer osti suvlari borasida esa geologiya va mineral resurslar organlari bilan kelishilgan holda belgilanadi.
Korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, fermer, dehqon xo‘jaliklari hamda fuqarolarga suv xo‘jaligi tadbirlarini (suv obyektlarini qurish, rekonstruksiya qilish va ta’mirlash-tiklash ishlarini va boshqalarni) o‘tkazish, suvlardan nooqilona foydalanish, ularni bulg‘atish, ifloslantirish, kamaytirish, shuningdek suvdan foydalanish va suv iste’moli shartlarini qonunga xilof ravishda bekor qilish yoki o‘zgartirish natijasida yetkazilgan zararning o‘rni qonunchilikda belgilangan hollarda va tartibda qoplanadi. Ushbu moddaning birinchi qismida ko‘rsatilgan korxonalar, muassasalar va tashkilotlar olayotgan suvlarini hisobga olib borishni tashkil etadi, suv bilan ta’minlash manbalaridagi suvning sifati holatini muntazam kuzatib boradi va manbalarda suv sifati o‘zgarganligi hamda ishlatilgan suv miqdori haqida ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish, geologiya va mineral resurslar, ichimlik suvidan foydalanishni nazorat qilish, sanitariya nazorati organlariga hamda mahalliy davlat hokimiyati organlariga ma’lumotlar berib turadi
Aholining ichimlik, maishiy va boshqa ehtiyojlarini markazlashtirilmagan tartibda suv bilan ta’minlash uchun suv obyektlaridan foydalanganda korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, fermer, dehqon xo‘jaliklari va fuqarolar suvdan umumiy yoki maxsus foydalanish yoxud suvni umumiy yoki maxsus iste’mol qilish tartibida bevosita yer usti yoki yer osti suv obyektlaridan suv olishga haqlidir. Zarur hollarda, bunday suv olish kanallar, kollektorlar, suv omborlarini loyihalash, qurish va rekonstruksiya qilish chog‘ida nazarda tutilishi va me’yorlab qo‘yilishi lozim. Shu maqsadlar uchun mo‘ljallangan suv olish inshootlaridan foydalanish tegishincha O‘zbekiston Respublikasi Suv xo‘jaligi vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi Uy-joy kommunal xizmat ko‘rsatish vazirligi hamda O‘zbekiston Respublikasi Davlat geologiya va mineral resurslar qo‘mitasi hududiy bo‘linmalarining qarorlariga muvofiq hamda suv obyektlaridan foydalanuvchi tashkilotlar, shuningdek ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish, sanitariya nazorati organlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari bilan kelishilgan holda amalga oshiriladi. Suvdan foydalanuvchilar va suv iste’molchilari mazkur suv olish inshootlarining tegishli sanitariya-texnika holatida bo‘lishini ta’minlashi shart. Ushbu Qonunning 47,
50-moddalari va 51-moddasining
birinchi qismida ko‘rsatilgan qoidalar o‘rmonlar, daraxtzorlar va ko‘chatzorlar bilan band bo‘lgan yerlarni sug‘orishga ham tatbiq qilinadi.
Suv obyektlaridan sanoat maqsadlarida hamda issiqlik va atom energetikasi ehtiyojlari uchun foydalanuvchi suv iste’molchilari, ushbu Qonunning 351-moddasida nazarda tutilgan majburiyatlardan tashqari, ishlab chiqarish texnologiyasini takomillashtirish, suv ta’minotining aylanma hamda takroriy tizimlarini joriy etish orqali suv sarfini kamaytirish va oqova suvlarning oqizib yuborilishini tugatish choralarini ko‘rishi, shuningdek suvlarning radioaktiv ifloslanishi belgilangan normalardan oshishiga yo‘l qo‘ymasligi shart.
Ushbu Qonunning 78,
79 va
80-moddalaridagi qoidalar ko‘llardan va suv omborlari tariqasida xizmat qilayotgan boshqa suv havzalaridan foydalanishga ham joriy qilinadi.
Oqova suvlarni suv obyektlariga oqizishga ushbu Qonunning 74 va
75-moddalarida ko‘rsatib o‘tilgan talablarga rioya qilingan taqdirdagina yo‘l qo‘yiladi.
Suv xo‘jaligi balanslari ushbu Qonunning 8-moddasi ikkinchi qismida nazarda tutilgan suvlardan foydalanishni tartibga solish sohasidagi maxsus vakolatli davlat boshqaruvi organlari tomonidan ularning vakolatlari doirasida tuziladi hamda O‘zbekiston Respublikasi Suv xo‘jaligi vazirligi tomonidan umumlashtiriladi.
(O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining Axborotnomasi, 1993-y., 5-son, 221-modda; O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1997-y., 4-5-son, 126-modda; 1998-y., 9-son, 181-modda; 2000-y., 7-8-son, 217-modda; 2001-y., 1-2-son, 23-modda; 2004-y., 1-2-son, 18-modda; O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2007-y., 50-51-son, 512-modda; 2009-y., 52-son, 555-modda; 2011-y., 1-2-son, 1-modda, 36-son, 365-modda; 2013-y., 18-son, 233-modda; 2014-y., 36-son, 452-modda; 2016-y., 52-son, 597-modda; 2017-y., 37-son, 978-modda; Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 19.04.2018-y., 03/18/476/1087-son, 24.07.2018-y., 03/18/486/1559-son, 11.05.2019-y., 03/19/536/3114-son; 13.11.2019-y., 03/19/583/4016-son; 28.09.2020-y., 03/20/638/1333-son; Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son, 12.10.2021-y., 03/21/721/0952-son, 01.12.2021-y., 03/21/733/1112-son; 04.11.2022-y., 03/22/800/0990-son; 29.11.2023-y., 03/23/880/0905-son; 18.01.2024-y., 03/24/898/0046-son)