O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga muvofiq har bir shaxsga o‘z huquqlarini, erkinliklarini va qonuniy manfaatlarini sud orqali himoya qilish kafolatlanadi.
Fuqarolik ishlari bo‘yicha odil sudlov fuqarolarning jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, e’tiqodi, shaxsiy va ijtimoiy mavqeyidan, tashkilotlarning esa tashkiliy-huquqiy shaklidan, mulkchilik shaklidan, joylashgan yeri, shuningdek boshqa holatlardan qat’i nazar, qonun va sud oldida tengligi asosida amalga oshiriladi. Sud ishlarni O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlari asosida hal qilishi shart. Sud, agar O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlariga zid bo‘lmasa, boshqa qonunchilik hujjatlarini ham qo‘llaydi.
Ushbu Kodeks 21-moddasining 2 va
4-bandlarida ko‘rsatilgan rad qilish asoslari prokuror, ekspert, mutaxassis, tarjimon va sud majlisi kotibiga nisbatan ham tatbiq etiladi.
Ushbu Kodeksning 21 va
22-moddalarida ko‘rsatilgan holatlar mavjud bo‘lsa, sudya, prokuror, ekspert, mutaxassis, tarjimon, sud majlisi kotibi o‘zini o‘zi rad qilish haqida arz qilishi shart. Ishda ishtirok etuvchi shaxslar ham shu asoslarga ko‘ra ularni rad qilish haqida arz qilishi mumkin.
Agar Qoraqalpog‘iston Respublikasi sudida, viloyatlar yoki Toshkent shahar sudlarida ushbu Kodeksning 21-moddasida ko‘rsatilgan sabablarga ko‘ra rad qilish qanoatlantirilganidan keyin mazkur ishni ko‘rish uchun sudning yangi tarkibini tuzish imkoni bo‘lmasa, ish O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudiga o‘tkazilishi kerak. Bunday holda ish O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudida ko‘riladi yoki O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi raisining farmoyishiga binoan boshqa tegishli sudga ko‘rish uchun yuboriladi.
2) ushbu Kodeksning 293-moddasida sanab o‘tilgan alohida tartibda yuritiladigan ishlar;
3) ushbu Kodeksning 18-bobida ko‘rsatilgan va buyruq tartibida hal etiladigan ishlar;
Ushbu Kodeksning 26-moddasida ko‘rsatilgan ishlar fuqarolik ishlari bo‘yicha tumanlararo, tuman (shahar) sudlarida ko‘riladi, bundan qonunda shunday ishlarni ko‘rish boshqa sudlar vakolatiga berilgan hollar mustasno.
Ushbu Kodeksning 35-moddasida belgilangan sudlovga tegishlilik taraflar kelishuvi bo‘yicha o‘zgartirilishi mumkin emas.
Ishda ishtirok etuvchi shaxslar ish materiallari bilan tanishish, ulardan ko‘chirmalar olish, nusxalar ko‘chirish, rad etish to‘g‘risida arz qilish, dalillar taqdim etish, dalillarni tekshirishda ishtirok etish, ishda ishtirok etuvchi boshqa shaxslarga va odil sudlovni amalga oshirishga ko‘maklashayotgan shaxslarga savollar berish, arz qilish, iltimosnomalar taqdim etish, sudga og‘zaki va yozma tushuntirishlar berish, sud muhokamasi davomida yuzaga keladigan barcha masalalar bo‘yicha o‘zlarining vajlarini bayon qilish, boshqa shaxslarning arzlari, iltimosnomalari, vajlariga qarshi e’tirozlar bildirish, sud hujjatlari ustidan shikoyat qilish (protest keltirish), sud hujjatlarining majburiy ijrosini talab qilish, davlat ijrochisi tomonidan harakatlar sodir etilishida hozir bo‘lish va o‘z huquqlarini amalga oshirish huquqiga egadir. Fuqarolik ishlari bo‘yicha tumanlararo, tuman, shahar sudlariga da’vo arizasini (arizani) — Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahar, tumanlar, shaharlar prokurorlari va ularga tenglashtirilgan prokurorlar yoki ularning o‘rinbosarlari, Qoraqalpog‘iston Respublikasi sudiga, viloyatlar va Toshkent shahar sudlariga esa — Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahar prokurorlari yoki ularning o‘rinbosarlari taqdim etadi. Ushbu Kodeksning 52-moddasida ko‘rsatilgan sud protsessi ishtirokchilari mazkur Kodeksning
40-moddasida nazarda tutilgan protsessual huquqlardan foydalanadi, shuningdek boshqa shaxsning huquqlari, erkinliklari va qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini himoya qilish uchun arz qilingan talablarni to‘liq yoki qisman qo‘llab-quvvatlash, ulardan voz kechish, o‘zlari arz qilgan talablar bo‘yicha tushuntirishlar berish huquqiga ega. Mazkur organlar, tashkilotlar va fuqarolarning boshqa shaxsning huquqlari va qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini himoya qilish uchun sudga bergan arizasidan voz kechishi ushbu shaxsni ishni mazmunan ko‘rib chiqishni talab qilish huquqidan mahrum etmaydi.
Ekspert: ushbu Kodeksning 22-moddasida nazarda tutilgan asoslar mavjud bo‘lgan taqdirda o‘zini o‘zi rad etishi haqida darhol arz qilishi; o‘ziga taqdim etilgan tekshirish obyektlarini har tomonlama va to‘liq tekshirishdan o‘tkazishi, o‘z oldiga qo‘yilgan savollar yuzasidan asosli va xolisona yozma xulosa berishi; sud majlisida shaxsan ishtirok etish uchun sudning chaqiruviga binoan kelishi; o‘zi o‘tkazgan ekspertiza xususida ko‘rsatuvlar berishi va o‘zi bergan xulosani tushuntirish uchun qo‘shimcha savollarga javob berishi; ekspertizani o‘tkazishi munosabati bilan o‘ziga ma’lum bo‘lib qolgan ma’lumotlarni oshkor qilmasligi; taqdim etilgan tekshirish obyektlari va ish materiallarining saqlanishini ta’minlashi; sud muhokamasi vaqtida tartibga rioya qilishi shart.
Shartnoma bo‘yicha vakillik qiluvchining arz qilingan talablardan to‘liq yoki qisman voz kechish, ularning asosini yoki predmetini o‘zgartirish, miqdorini ko‘paytirish yoki kamaytirish, da’vogarning talablarini tan olish, kelishuv bitimi, mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish to‘g‘risidagi kelishuv yoki mediativ kelishuv tuzish, vakolatlarni boshqa shaxsga o‘tkazish (boshqa shaxsga ishonib topshirish), sud hujjati ustidan shikoyat qilish, arizalarni imzolash, ijro varaqasini undiruvga taqdim etish, undirilgan mol-mulkni yoki pullarni olish vakolati har bir alohida holda vakolat beruvchi tomonidan berilgan ishonchnomada maxsus ko‘rsatilgan bo‘lishi kerak. 3) sudyalar, prokurorlar, surishtiruvchilar, tergovchilar, sud devoni xodimlari, bundan ular qonuniy vakil (ota-onalar, farzandlikka olganlar, vasiylar, homiylar) sifatida, shuningdek tegishli sud, prokuratura, surishtiruv va tergov organlarining vakili sifatida qatnashgan hollar mustasno; Ekspertning (ekspertlar komissiyasining) xulosasida quyidagilar aks ettirilgan bo‘lishi kerak: ekspertiza o‘tkazilgan sana va joy; ekspertizaning o‘tkazilish asosi; ekspertizani tayinlagan sud to‘g‘risidagi ma’lumotlar; ekspert to‘g‘risidagi ma’lumotlar (familiyasi, ismi, otasining ismi, ma’lumoti, ixtisosligi, mehnat staji, ilmiy darajasi, ilmiy unvoni, egallab turgan lavozimi) va ekspertizani o‘tkazish topshirilgan korxona, muassasa yoki tashkilot haqidagi ma’lumotlar; ekspert bila turib yolg‘on xulosa berganligi uchun jinoiy javobgarlik to‘g‘risida ogohlantirilganligi; ekspert oldiga qo‘yilgan savollar; ekspertga taqdim etilgan tekshirish obyektlari va ish materiallari; ekspertiza o‘tkazilayotganda hozir bo‘lgan shaxslar haqidagi ma’lumotlar; qo‘llanilgan usullar ko‘rsatilgan holda tekshirishlarning mazmuni va natijalari, shuningdek bu tekshirishlar, agar ekspertiza ekspertlar komissiyasi tomonidan amalga oshirilgan bo‘lsa, kim tomonidan o‘tkazilganligi; tekshirish natijalarining baholanishi, qo‘yilgan savollarga berilgan asoslantirilgan javoblar; ish uchun ahamiyatga molik bo‘lgan va ekspertning tashabbusiga ko‘ra aniqlangan holatlar. Ushbu Kodeks 106-moddasi birinchi qismining 2,
3,
6 va
7-bandlarida ko‘rsatilgan taqiqlar buzilganda aybdor shaxslar ushbu Kodeksning
146-moddasida nazarda tutilgan tartibda sudning ajrimi bilan jarimaga tortiladi. Da’vogar bu shaxslardan sudning da’voni ta’minlash to‘g‘risidagi ajrimini bajarmaganliklari oqibatida o‘zi ko‘rgan zararning o‘rni qoplanishini umumiy asoslarda talab qilishga haqli.
3) ushbu Kodeksning 165-moddasida nazarda tutilgan hollarda javobgar qidirilayotganda;
6) ushbu Kodeksning 103 va
363-moddalariga muvofiq sud tomonidan sud topshirig‘i yuborilganda.
1) ushbu Kodeks 116-moddasining 1 va
2-bandlarida nazarda tutilgan hollarda — huquqiy voris ishga kirishguniga yoki ishga jalb qilinguniga qadar yoxud muomalaga layoqatsiz shaxsga qonuniy vakil tayinlanguniga qadar;
2) ushbu Kodeks 116-moddasining 3-bandida nazarda tutilgan hollarda — tarafning O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining harakatdagi qismida bo‘lishi tugaguniga qadar;
3) ushbu Kodeks 116-moddasining 4-bandida nazarda tutilgan hollarda — sudning hal qiluv qarori yoki hukmi qonuniy kuchga kirguniga qadar yoki ma’muriy tartibda ko‘rilayotgan ish bo‘yicha qaror chiqarilguniga yoxud tergov tamom bo‘lguniga qadar;
4) ushbu Kodeks 116-moddasining 5-bandida nazarda tutilgan hollarda — chet davlat sudining yoki hakamlik sudining (arbitrajining) hal qiluv qarorini bekor qilish to‘g‘risidagi yoxud uning ijrosini to‘xtatib turish haqidagi iltimosnoma chet davlatning vakolatli organi tomonidan hal qilinguniga qadar;
41) ushbu Kodeks 116-moddasining 6-bandida nazarda tutilgan hollarda — mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish tugaguniga qadar, biroq oltmish kundan ortiq bo‘lmagan muddatda;
5) ushbu Kodeks 117-moddasining 1-bandida nazarda tutilgan hollarda — tegishincha tarafning O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari tarkibida muddatli haqiqiy harbiy xizmatda bo‘lishi tugaguniga yoki mazkur shaxslar davlat majburiyatini bajarib bo‘lguniga qadar;
6) ushbu Kodeks 117-moddasining 2-bandida nazarda tutilgan hollarda — taraf davolash muassasasidan chiqquniga yoki tarafning sudga kelishiga to‘sqinlik qilayotgan kasallik tuzalguniga qadar;
7) ushbu Kodeks 117-moddasining 3-bandida nazarda tutilgan hollarda — javobgarni qidirish tugallanguniga qadar;
8) ushbu Kodeks 117-moddasining 4-bandida nazarda tutilgan hollarda — taraf qaytguniga qadar;
9) ushbu Kodeks 117-moddasining 5-bandida nazarda tutilgan hollarda — ekspertiza o‘tkazish bo‘yicha harakatlar tugaguniga qadar;
10) ushbu Kodeks 117-moddasining 6-bandida nazarda tutilgan hollarda — sud topshirig‘ini ijro etish bo‘yicha harakatlar tugaguniga qadar to‘xtatib turiladi.
Sud ushbu Kodeks 122-moddasining 1,
3,
4 va
103-bandlarida nazarda tutilgan asoslar bo‘yicha arizani ko‘rmasdan qoldirib, ajrimda davlat bojini qaytarish va da’voni ta’minlash yuzasidan ko‘rilgan choralarni bekor qilish haqida ko‘rsatadi.
Ushbu Kodeks 122-moddasining 5,
6,
7 va
102-bandlarida nazarda tutilgan asoslar bo‘yicha arizani ko‘rmasdan qoldirish haqidagi sud ajrimi ustidan xususiy shikoyat (protest) berilishi mumkin.
3) ushbu Kodeksning 165-moddasida nazarda tutilgan hollarda javobgarni qidirish uchun qilingan xarajatlar;
Ushbu moddaning birinchi qismida ko‘rsatilgan xodimlarning sudga borishi munosabati bilan ularning ishda bo‘lmagan vaqtida ish joyidagi o‘rtacha ish haqi qonunchilikda belgilangan tartibda saqlanadi.
Talablarni qanoatlantirish rad etilgan taqdirda, ushbu Kodeks 46-moddasida nazarda tutilgan tartibda sud tomonidan jalb etilgan javobgar qilgan sud xarajatlarining o‘rni budjet mablag‘lari hisobidan qoplanadi.
Javobgarni qidirish ushbu Kodeksning 165-moddasida nazarda tutilgan tartibda e’lon qilingan taqdirda, sud qidiruv ishi bo‘yicha qilingan xarajatlarni javobgardan davlat daromadiga undiradi.
Agar ushbu Kodeksning 313-moddasiga muvofiq sud muhokamasida ishtirok etishi shart bo‘lgan yoki sudga kelishi ushbu Kodeksda nazarda tutilgan hollarda sud tomonidan shart deb topilgan, tegishli tarzda xabardor qilingan shaxs sudga uzrsiz sabablarga ko‘ra kelmasa yoxud kelmaganligi sabablarini ma’lum qilmasa, sud tomonidan unga nisbatan majburiy keltirish to‘g‘risida ajrim chiqarilishi mumkin. Mazkur ajrimning ijrosi hududiy ichki ishlar organining zimmasiga yuklatiladi. Majburiy keltirish bilan bog‘liq xarajatlarni undirish ushbu Kodeksda belgilangan tartibda hududiy ichki ishlar organining tegishli arizasiga asosan amalga oshiriladi.
Majburiy keltirish to‘g‘risidagi sud ajrimida ushbu Kodeksning 272-moddasida nazarda tutilgan ma’lumotlardan tashqari shaxs majburiy keltirilishi lozim bo‘lgan sana, vaqt va joy, shuningdek majburiy keltirish qaysi hududiy ichki ishlar organiga topshirilganligi ko‘rsatiladi.
Ushbu moddaning oltinchi qismida nazarda tutilgan hollarda huquqbuzarlik to‘g‘risidagi bayonnoma ushbu sud tomonidan O‘zbekiston Respublikasining
Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksida belgilangan tartibda ko‘rib chiqiladi.
Agar sudning chaqiruv qog‘ozini yoki boshqa xabarnomani keltirgan shaxs ish bo‘yicha sudga chaqirilayotgan fuqaroni yashash yoki ish yoxud o‘qish joyida topmasa, sudning chaqiruv qog‘ozi yoki boshqa xabarnoma ushbu fuqaro bilan birga yashaydigan katta yoshdagi oila a’zolarining biriga, bo‘lmagan taqdirda esa, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organiga yoki ish beruvchiga (ma’muriyatning mansabdor shaxsiga) yoxud o‘quv muassasasiga topshiriladi. Bunday hollarda sudning chaqiruv qog‘ozini yoki boshqa xabarnomani qabul qilib olgan shaxs uning ikkinchi nusxasida o‘zining familiyasi, ismi, otasining ismini, shuningdek sudning chaqiruv qog‘ozi yoki boshqa xabarnoma yuborilgan shaxsning kimi ekanligini (eri yoki xotini, otasi, onasi, o‘g‘li, qizi va hokazo) yoki egallab turgan lavozimini ko‘rsatishi shart. Sudning chaqiruv qog‘ozini yoki boshqa xabarnomani qabul qilib olgan shaxs uni imkoniyat bo‘lishi bilan chaqiriluvchiga darhol topshirishi shart. Sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi ariza sudga ushbu Kodeksning 5-bobida belgilangan sudlovga tegishlilikning umumiy qoidalari bo‘yicha beriladi.
Sudya sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizani qabul qilishni ushbu Kodeksning 194-moddasida nazarda tutilgan asoslar bo‘yicha rad etadi. Sudya arizani qabul qilishni quyidagi hollarda ham rad etadi, agar:
1) ariza ushbu Kodeksning 172-moddasida belgilangan talablarga rioya etilmagan holda berilgan bo‘lsa;
2) ushbu Kodeksning 173-moddasida nazarda tutilgan hujjatlar ilova qilinmagan bo‘lsa;
Voyaga yetmagan bolalar uchun alimentlar undirish to‘g‘risidagi sud buyrug‘ida ushbu moddaning 1 — 5,
9,
10-bandlarida nazarda tutilgan ma’lumotlardan tashqari quyidagilar ko‘rsatiladi: qarzdorning tug‘ilgan sanasi va joyi, ta’minoti uchun aliment undirilishi lozim bo‘lgan har bir bolaning ismi va tug‘ilgan sanasi, qarzdordan har oyda undiriladigan to‘lovlar miqdori hamda ularni undirish muddati.
2) da’vogarning familiyasi, ismi, otasining ismi, yashash joyi, agar da’vogar tashkilot bo‘lsa, uning nomi, joylashgan yeri (pochta manzili) hamda rekvizitlari, shuningdek, agar ariza vakil tomonidan berilayotgan bo‘lsa, vakilning familiyasi, ismi, otasining ismi va manzili; Iqtisodiy yoki ma’muriy suddan ariza yoki ish materiallari sudga taalluqliligiga ko‘ra kelib tushganda sudya ariza ushbu Kodeksning 189,
190 va
191-moddalarida ko‘rsatilgan talablarga muvofiq emasligini aniqlagach, ariza sudga kelib tushgan kundan e’tiboran o‘n kundan kechiktirmay da’vogarni (arizachini) kamchiliklarni bartaraf etish zarurligi to‘g‘risida xabardor qiladi va unga buning uchun o‘n kundan oshmaydigan muddat beradi.
4) ariza ushbu Kodeksning 189-moddasida belgilangan talablarga rioya etilmagan holda berilgan bo‘lsa;
Guvoh, ekspert, mutaxassis, tarjimon sud majlisiga kelmagan taqdirda, sud ishda ishtirok etuvchi shaxslarning ishni kelmagan guvoh, ekspert, mutaxassis, tarjimon yo‘qligida ko‘rish mumkinligi to‘g‘risidagi fikrlarini eshitadi va sud muhokamasini davom ettirish yoki ish muhokamasini keyinga qoldirish haqida ajrim chiqaradi. Agar chaqirilgan guvoh, ekspert, mutaxassis, tarjimon sud uzrsiz deb topgan sabablarga ko‘ra sud majlisiga kelmasa, ularga nisbatan ushbu Kodeksda nazarda tutilgan protsessual majburlov choralari qo‘llanilishi mumkin. Agar chaqirilgan guvoh ikkinchi chaqiruv bo‘yicha sud majlisiga kelmasa, u sudning ajrimiga binoan majburiy tartibda keltirilishi mumkin. Keyinga qoldirilgan ishni ko‘rish qolgan joyidan davom ettiriladi. Biroq, agar ish ushbu Kodeksning 39-moddasida sanab o‘tilgan yangi shaxslarni jalb qilish sababli keyinga qoldirilgan bo‘lsa, ish muhokamasi boshidan boshlanadi.
Sud tomonidan ushbu Kodeksning 76,
83,
103 va
104-moddalarida nazarda tutilgan tartibda guvohlardan olingan ko‘rsatuvlar sud majlisida o‘qib eshittiriladi.
Yozma dalillar yoki ushbu Kodeksning 76,
83,
103 va
104-moddalarida nazarda tutilgan tartibda tuzilgan ularni ko‘zdan kechirish bayonnomalari sud majlisida o‘qib eshittiriladi va ishda ishtirok etuvchi shaxslarga, zarur hollarda esa, ekspertlar, mutaxassislar hamda guvohlarga tanishish uchun taqdim etiladi. Shundan so‘ng ishda ishtirok etuvchi shaxslar ushbu dalillar yuzasidan tushuntirishlar berishi mumkin.
Ushbu Kodeksning 76,
93,
103,
104 va
239-moddalarida nazarda tutilgan tartibda tuzilgan ashyoviy dalillarni ko‘zdan kechirish bayonnomalari sud majlisida o‘qib eshittiriladi, shundan keyin ishda ishtirok etuvchi shaxslar o‘z tushuntirishlarini berishi mumkin.
Ushbu modda birinchi qismining 1-bandida ko‘rsatilgan asoslar bo‘yicha darhol ijro etilishiga yo‘l qo‘yilgan taqdirda, taraflarning roziligi sud majlisining bayonnomasiga kiritiladi. Agar taraflarning roziligi sud nomiga yuborilgan yozma arizalarda bayon etilgan bo‘lsa, bu arizalar ishga qo‘shib qo‘yiladi, bu haqda sud majlisining bayonnomasida ko‘rsatiladi.
Ushbu modda birinchi qismining 3-bandida ko‘rsatilgan asoslar bo‘yicha darhol ijro etilishiga yo‘l qo‘yilganida sud da’vogardan sudning qarori bekor qilingan taqdirda, hal qiluv qarorining qaytarma ijrosini ta’minlashni talab qilishi mumkin.
Da’vo arizasiga ushbu Kodeksning 191-moddasida ko‘rsatilgan hujjatlar, shuningdek nizolashilayotgan qarorning matni ilova qilinadi.
7) ushbu moddaning 5-bandida ko‘rsatilgan shaxslarga sud chaqiruv qog‘ozlari va boshqa xabarnomalar topshirilganligi to‘g‘risidagi hamda ular sud majlisiga kelmaganligining sabablari haqidagi ma’lumotlar;
Agar ushbu moddaning uchinchi va
beshinchi qismlarida ko‘rsatilgan holatlar mavjud bo‘lmasa, da’vogarning iltimosnomasiga ko‘ra, javobgarning roziligi bilan boshqa ishlar ham soddalashtirilgan ish yuritish tartibida ko‘rib chiqilishi mumkin.
O‘zaro bog‘liq bo‘lgan bir nechta talab bildirilgan bo‘lib, ulardan biri ushbu moddaning birinchi qismida ko‘rsatilgan talablarga taalluqli bo‘lgan, boshqalari esa ularga taalluqli bo‘lmagan taqdirda, barcha talablar da’vo ishini yuritishning ushbu Kodeksda belgilangan umumiy qoidalari bo‘yicha ko‘rilishi lozim.
Soddalashtirilgan ish yuritish tartibida ko‘rib chiqilgan ish bo‘yicha hal qiluv qarori ushbu Kodeksning 23-bobida nazarda tutilgan umumiy qoidalarga ko‘ra, mazkur bobda belgilangan o‘ziga xos xususiyatlar hisobga olingan holda sud tomonidan qabul qilinadi.
Soddalashtirilgan ish yuritish tartibida ko‘rib chiqilgan ish bo‘yicha hal qiluv qarori ushbu Kodeksning IV bo‘limida nazarda tutilgan qoidalarga asosan apellatsiya va kassatsiya tartibida, shu jumladan kassatsiya instansiyasi sudida takroran, shuningdek yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rib chiqilishi mumkin”;
Sirtdan qabul qilingan hal qiluv qarorining mazmuni ushbu Kodeks 253-moddasining qoidalari bilan belgilanadi. Sirtdan qabul qilingan hal qiluv qarorining xulosa qismida ushbu hal qiluv qarorini qayta ko‘rib chiqish haqida ariza berish muddati va tartibi ko‘rsatilgan bo‘lishi kerak.
Ushbu Kodeksning 293-moddasida sanab o‘tilgan ishlar sudlarda ushbu Kodeksning
27 — 37-boblarida ko‘rsatilgan istisno va qo‘shimchalar bilan fuqarolik sud ishlarini yuritishning umumiy qoidalariga muvofiq ko‘rib chiqiladi.
Ushbu modda ikkinchi qismining uchinchi,
to‘rtinchi va
beshinchi xatboshilarida ko‘rsatilgan hujjatlar belgilangan tartibda legalizatsiya qilinishi yoxud ularga belgilangan tartibda apostil qo‘yilgan bo‘lishi kerak. Bunda taqdim etiladigan hujjatlar O‘zbekiston Respublikasining davlat tiliga tarjima qilingan va notarial tasdiqlangan bo‘lishi kerak. Agar ushbu modda ikkinchi qismining
beshinchi xatboshisida ko‘rsatilgan hujjat O‘zbekiston Respublikasi hududida berilgan bo‘lsa, legalizatsiya qilinishi yoki apostil qo‘yilishi hamda tarjima qilingan bo‘lishi to‘g‘risidagi talablar ushbu hujjatga nisbatan tatbiq etilmaydi.
O‘zbekiston Respublikasi hududidan tashqarida doimiy yashovchi O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari, chet el fuqarolari yoki fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarning O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi bo‘lgan bolani farzandlikka olish to‘g‘risidagi arizasiga ushbu moddaning birinchi qismida ko‘rsatilgan hujjatlar, shuningdek farzandlikka oluvchilar qaysi davlat fuqarosi bo‘lsa, o‘sha davlat (bola O‘zbekiston Respublikasi hududidan tashqarida doimiy yashovchi O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari, fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar tomonidan farzandlikka olinayotganda — ushbu shaxslar qaysi davlatda doimiy yashash joyiga ega bo‘lsa, o‘sha davlat) vakolatli organining ularning yashash sharoitlari haqidagi va farzandlikka oluvchi bo‘la olish imkoniyatlari to‘g‘risidagi xulosasi, tegishli davlat vakolatli organining farzandlikka olinayotgan bolaning ushbu davlatga kirishi va mazkur davlat hududida doimiy yashashi uchun ruxsatnomasi, farzandlikka oluvchilarning (oluvchining) O‘zbekiston Respublikasining xorijdagi diplomatik vakolatxonasi vakillariga farzandlikka olingan bola haqida axborot berish va bola bilan muloqot qilish imkoniyatini berish to‘g‘risidagi notarial tasdiqlangan majburiyati ilova qilinadi.
Ushbu moddaning birinchi,
ikkinchi va
to‘rtinchi qismlarida ko‘rsatilgan hujjatlar sudga ikki nusxada taqdim etiladi.
Qonunchilikda nazarda tutilgan hollarda, sud fuqaroning o‘zi, uning homiysi, shuningdek ushbu Kodeksning 310-moddasida sanab o‘tilgan tashkilotlar va shaxslar bergan arizaga binoan fuqaroning muomala layoqatini cheklashni va unga nisbatan belgilangan homiylikni bekor qilish to‘g‘risida hal qiluv qarori chiqaradi.
Qonunchilikda nazarda tutilgan hollarda, sud vasiy, shuningdek ushbu Kodeksning 310-moddasida sanab o‘tilgan tashkilotlar va shaxslar bergan arizaga binoan, sud-psixiatriya ekspertizasining xulosasiga asoslanib, sog‘aygan fuqaroni muomalaga layoqatli deb topish haqida hal qiluv qarori qabul qiladi.
Agar arizachi ommaviy axborot vositalarida e’lon qilingan kundan e’tiboran uch oylik muddat o‘tguniga qadar hujjatni saqlovchiga nisbatan da’vo taqdim etmasa, sudya ushbu Kodeksning 332-moddasiga muvofiq ko‘rilgan choralar o‘z kuchini yo‘qotganligi to‘g‘risida ajrim chiqaradi va hujjat bergan muassasani bu haqda xabardor qiladi. Hujjatni saqlovchi bunday choralar ko‘rilishi natijasida o‘ziga yetkazilgan zararni arizachidan undirish huquqiga ega.
Sudlar ushbu Kodeksning 346-moddasida sanab o‘tilgan ishlarni ushbu Kodeksning
38 — 40-boblarida ko‘rsatilgan istisno va qo‘shimchalar bilan birga fuqarolik sud ishlarini yuritishning umumiy qoidalariga binoan ko‘rib chiqadi.
Agar hakamlik sudining hal qiluv qarorini bekor qilish to‘g‘risidagi ariza ushbu Kodeks 349-moddasining birinchi va
uchinchi qismlarida nazarda tutilgan talablar, shuningdek ushbu modda qoidalari buzilgan holda berilgan bo‘lsa, fuqarolik ishlari bo‘yicha sud ushbu Kodeksning
194-moddasida nazarda tutilgan qoidalarga binoan bunday arizani qabul qilishni rad etadi.
Sud ishni sud majlisida ko‘rib chiqayotganda hakamlik sudining hal qiluv qarorini bekor qilish uchun ushbu Kodeksning 352-moddasida nazarda tutilgan asoslar mavjudligini yoki mavjud emasligini bildirilgan talablar va e’tirozlarni asoslash uchun sudga taqdim etilgan dalillarni tekshirish yo‘li bilan aniqlaydi.
Agar hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasi berish to‘g‘risidagi ariza ushbu Kodeksning 354-moddasida nazarda tutilgan talablar, shuningdek ushbu modda qoidalari buzilgan holda berilgan bo‘lsa, fuqarolik ishlari bo‘yicha sud ushbu Kodeksning
194-moddasida nazarda tutilgan qoidalar bo‘yicha bunday arizani qabul qilishni rad etadi.
Sud ishni sud majlisida ko‘rib chiqayotganda hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasi berishni rad etish uchun ushbu Kodeksning 357-moddasida nazarda tutilgan asoslar mavjudligini yoki mavjud emasligini bildirilgan talablar va e’tirozlarni asoslash uchun fuqarolik ishlari bo‘yicha sudga taqdim etilgan dalillarni tekshirish yo‘li bilan aniqlaydi.
Agar hakamlik sudining hal qiluv qarorini bekor qilish to‘g‘risidagi ariza ushbu Kodeks 349-moddasining uchinchi qismida ko‘rsatilgan fuqarolik ishlari bo‘yicha sudning ish yurituvida bo‘lsa, mazkur hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasi berish to‘g‘risidagi ariza ko‘rib chiqilayotgan sud hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasi berish to‘g‘risidagi arizani ko‘rib chiqishni qarzdorning iltimosnomasiga binoan keyinga qoldirishi mumkin.
7) mazkur moddaning 1 — 5-bandlarida ko‘rsatilgan hujjatlarning, agar O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalarida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo‘lsa, davlat tiliga qilingan, belgilangan tartibda tasdiqlangan tarjimasi.
Prokuror ishtirokisiz ko‘rib chiqilgan ish bo‘yicha apellatsiya protestiga ushbu Kodeks 383-moddasining birinchi qismida ko‘rsatilgan shaxslarning mazkur protestni keltirish uchun asos bo‘lib xizmat qilgan murojaatining ko‘chirma nusxasi ilova qilinadi.
2) apellatsiya shikoyatining (protestining) mazmuni ushbu Kodeksning 386-moddasida nazarda tutilgan talablarga muvofiq bo‘lmasa yoki apellatsiya shikoyatiga (protestiga) ushbu Kodeks 387-moddasining ikkinchi, to‘rtinchi — oltinchi qismlarida nazarda tutilgan hujjatlar ilova qilinmagan bo‘lsa;
Apellatsiya instansiyasi sudining majlisida raislik qiluvchi ushbu Kodeksning 211 va
212-moddalariga amal qilgan holda, sud majlisida tegishli tartibni ta’minlashga doir zarur choralarni ko‘radi.
Ushbu Kodeksning 52-moddasida nazarda tutilgan tartibda ishda ishtirok etuvchi davlat boshqaruvi organlarining, tashkilotlarning vakillari, shuningdek fuqarolar, agar ular sudning hujjati ustidan shikoyat qilmagan bo‘lsa, apellatsiya instansiyasi sudida taraflar va uchinchi shaxslardan keyin so‘zga chiqadi.
Ushbu Kodeks 3722-moddasi birinchi qismining 4-bandida va 372
4-moddasi ikkinchi qismining
2 va
4-bandlarida nazarda tutilgan asoslar aniqlanganda, apellatsiya instansiyasi sudi ishni birinchi instansiya sudida ish yuritish qoidalari bo‘yicha ko‘radi. Ishni birinchi instansiya sudida ish yuritish qoidalari bo‘yicha ko‘rishga o‘tish haqida ajrim chiqarilib, unda bajarilishi lozim bo‘lgan harakatlar ko‘rsatiladi.
Prokurorning ishtirokisiz ko‘rilgan ish bo‘yicha kassatsiya protestiga ushbu Kodeks 403-moddasining birinchi qismida ko‘rsatilgan shaxslarning mazkur protestni keltirishga asos bo‘lib xizmat qilgan murojaatining ko‘chirma nusxasi ilova qilinadi.
2) kassatsiya shikoyatining (protestining) mazmuni ushbu Kodeksning 406-moddasida nazarda tutilgan talablarga muvofiq bo‘lmasa yoki kassatsiya shikoyatiga (protestiga) ushbu Kodeks 407-moddasining
ikkinchi,
to‘rtinchi — oltinchi qismlarida nazarda tutilgan hujjatlar ilova qilinmagan bo‘lsa;
Kassatsiya tartibida ish ushbu Kodeksning 397-moddasida nazarda tutilgan qoidalarga asosan, mazkur bobda belgilangan xususiyatlarni inobatga olgan holda ko‘riladi.
Ushbu Kodeks 3722-moddasi birinchi qismining 4-bandida va 372
4-moddasi ikkinchi qismining
2 va
4-bandlarida nazarda tutilgan asoslar aniqlanganda, kassatsiya instansiyasi sudi ishni birinchi instansiya sudida ish yuritish qoidalari bo‘yicha ko‘radi. Ishni birinchi instansiya sudida ish yuritish qoidalari bo‘yicha ko‘rishga o‘tish haqida ajrim chiqarilib, unda bajarilishi lozim bo‘lgan harakatlar ko‘rsatiladi.
Ushbu moddaning to‘qqizinchi qismida ko‘rsatilgan muddat o‘tgandan keyin berilgan taftish tartibidagi shikoyat (protest) ko‘rib chiqilmaydi.
2) taftish tartibidagi shikoyatning (protestning) mazmuniga nisbatan ushbu Kodeksning 4197-moddasida belgilangan talablarga rioya etilmagan yoki shikoyatga (protestga) ushbu Kodeks 419
8-moddasining
ikkinchi,
uchinchi,
beshinchi va
oltinchi qismlarida ko‘rsatilgan hujjatlar ilova qilinmagan bo‘lsa;
6) taftish tartibidagi shikoyat (protest) ushbu Kodeks 4196-moddasining birinchi qismida nazarda tutilgan holda sud hujjatini qabul qilgan sudni chetlab o‘tgan holda yuborilgan bo‘lsa.
Ushbu moddaning birinchi qismida ko‘rsatilgan holatlar bartaraf etilgach, shikoyatni (protestni) bergan shaxs taftish tartibidagi shikoyat (protest) bilan sudga umumiy tartibda yangidan murojaat qilishga haqli.
O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokurori va uning o‘rinbosarlari, viloyat prokurori, unga tenglashtirilgan prokuror va ularning o‘rinbosarlari ushbu Kodeksning 4194-moddasida ko‘rsatilgan shaxslarning murojaatlari mavjud bo‘lgan taqdirda yoki prokuror ishtirokida ko‘rilgan ishlar bo‘yicha taftish tartibida protest keltirish to‘g‘risidagi masalani hal etish uchun tegishli suddan o‘z vakolatlari doirasida ishni talab qilib olishga haqli.
Ushbu Kodeksning 4194 — 4198-moddalarida belgilangan qoidalarga muvofiq berilgan taftish tartibidagi shikoyat (protest) O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi sudyasi tomonidan unga ilova qilingan materiallar asosida, zarur bo‘lgan hollarda esa ishni talab qilib olib o‘rganiladi.
Ushbu moddaning uchinchi qismida belgilangan muddat o‘tgandan keyin berilgan ariza ko‘rib chiqilmaydi.
Taftish tartibida ish ushbu Kodeksning 397-moddasida nazarda tutilgan qoidalarga asosan, mazkur bobda belgilangan xususiyatlarni inobatga olgan holda ko‘riladi.
4) ushbu Kodeks 3722-moddasi birinchi qismining 4-bandida va 372
4-moddasi ikkinchi qismining
4-bandida nazarda tutilgan asoslar mavjud bo‘lgan taqdirda, hal qiluv qarorini, ajrimni, qarorni bekor qilishga va ishni yangidan ko‘rish uchun apellatsiya yoki kassatsiya instansiyasi sudiga yuborishga;
1) ushbu Kodeks 437-moddasi ikkinchi qismining 1-bandida nazarda tutilgan hollarda — ish uchun jiddiy ahamiyatga ega bo‘lgan holatlar ochilgan kundan e’tiboran;
2) ushbu Kodeks 437-moddasi ikkinchi qismining 2 va
3-bandlarida nazarda tutilgan hollarda — sudning hukmi qonuniy kuchga kirgan kundan e’tiboran;
3) ushbu Kodeks 437-moddasi ikkinchi qismining 4-bandida nazarda tutilgan hollarda — qayta ko‘rilayotgan hal qiluv qaroriga, ajrimga yoki qarorga asos bo‘lgan hukmga, hal qiluv qaroriga, ajrimga yoxud qarorga mazmunan qarama-qarshi bo‘lgan sud hukmi, hal qiluv qarori, ajrimi, qarori qonuniy kuchga kirgan kundan yoxud boshqa organning ana shunday qarori chiqarilgan kundan e’tiboran hisoblanadi.
Ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan muddatlarning o‘tishi har bir to‘lov muddati tugagan kundan e’tiboran boshlanadi.
(Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 23.01.2018-y., 02/18/FPK/0612-son, 12.10.2018-y., 03/18/496/2043-son; 21.03.2019-y., 03/19/531/2799-son, 11.05.2019-y., 03/19/536/3114-son, 13.09.2019-y., 03/19/567/3737-son; 23.10.2019-y., 03/19/572/3943-son; 13.11.2019-y., 03/19/583/4016-son; 15.11.2019-y., 03/19/584/4025-son, 04.12.2019-y., 03/19/586/4106-son; 07.01.2020-y., 03/20/600/0023-son, 15.01.2020-y., 03/20/602/0052-son, 11.03.2020-y., 03/20/607/0279-son, 11.03.2020-y., 03/20/608/0278-son; 13.01.2021-y., 03/21/661/0011-son; Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son, 26.08.2021-y., 03/21/711/0825, 17.09.2021-y., 03/21/716/0877-son; 14.03.2022-y., 03/22/759/0213-son; 04.08.2022-y., 03/22/786/0705-son; 27.04.2023-y., 03/23/833/0236-son; 26.12.2023-y., 03/23/887/0972-son; 28.02.2024-y., 03/24/915/0160-son)